سدپرس؛ صنعت آب و برق به‌عنوان یکی از ارکان زیرساختی اقتصاد و توسعه پایدار، نیازمند همکاری سه‌جانبه بین دانشگاه، صنعت و نهادهای دولتی است. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که این همکاری در عمل با چالش‌های عمیقی روبه‌روست که به کاهش سرعت نوآوری، ناکارآمدی در حل مسائل فنی و تأخیر در دستیابی به اهداف کلان توسعه منجر شده است. این یادداشت با واکاوی لایه‌های مختلف این گسست ارتباطی، چهار حوزه کلیدی را به‌عنوان ریشه‌های مشکل برمی‌شمرد:
۱. فقدان درک مشترک و اعتماد: تضاد منظره‌های دانشگاه (تأکید بر دانش بنیادین و بلندمدت)، صنعت (نیاز به راهکارهای عملی و اقتصادی) و دولت (تمرکز بر سیاست‌گذاری و مقررات) به شکاف زبانی و بی‌اعتمادی دامن زده است.
۲. نقصان ساختاری: نبود سازوکارهای نهادی مانند مراکز نوآوری مشترک، پیچیدگی فرآیندهای اداری، کمبود بودجه تحقیق و توسعه، و ضعف زیرساخت‌های آزمایشگاهی، همکاری‌ها را از پایه تضعیف می‌کند.
۳. کمبود انگیزه و همسویی منافع: ناهمخوانی منافع کوتاه‌مدت صنعت با اهداف بلندمدت دانشگاهی، عدم شفافیت در تقسیم منافع حاصل از همکاری، و نبود سیستم تشویقی برای محققان و مدیران، انگیزه مشارکت را کاهش می‌دهد.
۴. موانع فرهنگی: مقاومت در برابر تغییر، نگرش کوتاه‌مدت به نوآوری، و کم‌توجهی به ارزش ارتباط دوسویه، فرهنگ سازمانی حاکم بر این سه حوزه را به سمت انفعال سوق داده است.
راهکارهای پیشنهادی برای عبور از بحران:
– ایجاد نهادهای واسط: تأسیس «مراکز انتقال فناوری آب و برق» با مشارکت سه‌جانبه برای شناسایی نیازهای صنعت، هدایت تحقیقات دانشگاهی و تسهیل تجاری‌سازی نتایج.
– اصلاح قوانین و فرآیندها: تدوین دستورالعمل‌های شفاف برای همکاری‌های پژوهشی، کاهش بوروکراسی در پروژه‌های مشترک، و اختصاص درصدی از بودجه صنایع به پژوهش‌های کاربردی.
– توسعه آموزش‌های میان‌رشته‌ای: طراحی دوره‌های دانشگاهی با محوریت چالش‌های واقعی صنعت آب و برق (مانند مدیریت منابع، بهینه‌سازی انرژی) و تربیت نیروی انسانی آشنا با زبان مشترک صنعت و دولت.
– سیاست‌گذاری مبتنی بر داده: تشکیل بانک اطلاعاتی یکپارچه از پروژه‌های تحقیقاتی، نیازهای فناورانه صنعت و اولویت‌های دولتی برای همسوسازی تلاش‌ها.
– حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه آب و برق: ایجاد صندوق‌های خطرپذیر تخصصی و معافیت‌های مالیاتی برای استارت‌آپ‌هایی که پل ارتباطی بین دانشگاه و صنعت هستند.
در پایان، تقویت مثلث همکاری صنعت-دولت-دانشگاه در حوزه آب و برق، تنها با اصلاحات جزئی ممکن نیست؛ بلکه نیازمند تحولی ساختاری است که از طریق بازتعریف نقش‌ها، بازطراحی سازوکارهای نهادی، و سرمایه‌گذاری بلندمدت در فرهنگ نوآوری محقق می‌شود. بدون این همگرایی، دستیابی به اهدافی مانند کاهش تلفات انرژی، مدیریت پایدار منابع آبی، و توسعه فناوری‌های پاک در صنعت آب و برق، دور از دسترس خواهد ماند.
دکتر آرمان شیرمردی
فعال حوزه انرژی
