به گزارش پایگاه خبری تخصصی سدپرس، برای یافتن پاسخ، به تجربه یکی از کشورهای صنعتی جهان نگاهی می‌اندازیم: آلمان. کشوری که روزگاری یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ در قاره اروپا بود، اما امروز با راهبردی هوشمندانه و تدریجی، به سمت انرژی‌های پاک گام برداشته است.
از زغال‌سنگ تا خورشید: مسیر تحول آلمان
آلمان در دهه ۱۹۹۰ میلادی حدود ۷۵ درصد برق خود را از طریق نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌کرد. وابستگی سنگین به زغال‌سنگ باعث شده بود تا این کشور یکی از آلاینده‌ترین کشورهای اروپایی باشد. اما از سال ۲۰۰۰ با اجرای برنامه‌ای موسوم به Energiewende (گذار انرژی)، ورق برگشت.
این برنامه با سه هدف اساسی طراحی شد:
۱. کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
2. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
3. توقف تدریجی فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای
نتیجه آن شد که تا سال ۲۰۲۴، آلمان بیش از ۵۰ درصد برق خود را از منابع پاکی مانند باد، خورشید و زیست‌توده تولید کرد. حتی برخی مناطق روستایی و شهری این کشور، به تولیدکننده‌های خُرد برق بدل شدند؛ پدیده‌ای که به آن «برق‌زایی توزیع‌شده» گفته می‌شود.
آسیب‌شناسی مسیر سنتی تولید برق در ایران
بر خلاف روند جهانی، تولید برق در ایران همچنان به‌شدت وابسته به نیروگاه‌های حرارتی فرسوده و سدهایی است که عمر مفید آن‌ها در حال پایان است.
نیروگاه‌های حرارتی، به دلیل راندمان پایین، مصرف بالای آب و سوخت، و تولید گازهای گلخانه‌ای، در بلندمدت نه‌تنها اقتصادی نیستند، بلکه باری مضاعف بر دوش اکوسیستم و سلامت عمومی هستند.
سدهای برق‌آبی نیز با کاهش آورد رودخانه‌ها، ته‌نشینی شدید، و تخریب زیست‌بوم‌ها، دیگر نه‌تنها قدرت تولید گذشته را ندارند، بلکه خود به یکی از عوامل بحران آبی کشور بدل شده‌اند.
برای نمونه، خشک شدن تالاب‌ها و برهم‌خوردن جریان طبیعی رودخانه‌ها، اثرات مستقیم سدسازی‌های بی‌رویه در چند دهه گذشته بوده است. بر اساس آمار منتشرشده، بیش از ۷۰ درصد سدهای کشور با مشکل کم‌آبی و رسوب‌گیری شدید مواجه‌اند.
سندی برای فردا: فرصت‌های توسعه انرژی‌های پاک در ایران
ایران از نظر منابع انرژی تجدیدپذیر، به‌ویژه خورشید و باد، جزو کشورهای ممتاز جهان است:
ایران سالانه به‌طور میانگین بیش از ۳۰۰ روز آفتابی دارد؛ ظرفیتی که کشورهای شمال اروپا فقط آرزویش را دارند.
دشت‌های شرقی و شمال‌شرقی کشور، از پتانسیل بالای بادهای دائمی برخوردارند.
انرژی زمین‌گرمایی در مناطق شمال‌غرب و آتشفشانی ایران، هنوز دست‌نخورده باقی مانده است.
با این منابع، ایران می‌تواند ظرف یک دهه آینده، دست‌کم ۳۰ درصد تولید برق خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند. تحقق این هدف نیازمند سه اقدام کلیدی است:
۱. بازطراحی سیاست‌گذاری‌های انرژی با تمرکز بر پایداری و تنوع
2. تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی و خانگی در حوزه انرژی‌های پاک
3. کاهش تدریجی وابستگی به سوخت‌های فسیلی و هدایت منابع مالی به انرژی‌های سبز
آینده از آنِ آگاهان است…
کشورهایی مانند آلمان نشان داده‌اند که گذار از انرژی‌های آلاینده به انرژی‌های پاک نه رؤیایی دور، بلکه واقعیتی قابل‌دستیابی است. اگرچه ایران با چالش‌های خاص خود در زمینه اقتصاد و زیرساخت مواجه است، اما فرصت‌های طبیعی و منابع انسانی آن، این کشور را در جایگاهی ممتاز برای یک جهش سبز قرار داده است.
تغییر مسیر صنعت برق ایران، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی تاریخی است.
تیم تحریریه پایگاه خبری سدپرس
