سدپرس : استرالیا از وجود حوضه بسیار بزرگی بنام (GAP) (1)خبر می دهد این منطقه تقریبا برابر مساحت کشورایران است وحجمی معادل ۶۴۹۰۰ میلیاردمترمکعب آب نهفته درژرفای این منطقه تخمین زده می شود(۲) دولت استرالیا برای برداشت این آب تاکنون ۳۰۰۰۰ حلقه چاه حفر نموده وتاکنون بیش از ۶۳ میلیاردمترمکعب از این منابع برداشت شده است ، درایران تاکنون دوحلقه چاه بنام سیستان ۱ وسیستان ۲ بمنظورمطالعه حفرشده وبرنامه ریزی برای تامین آب سی هزارنفرازاین چاه هادردستورکارقرارگرفته است ،درامریکاچندصدچاه در۱۷حوضه بمنظورمطالعه وتحقیقات حفاری شده است.این نمونه هاکه ممکن است بیشترهم باشندنشان دهندعزم جهان برای استفاده از این منابع است،ذوق زدگی ناشی ازکشف این منابع باعث شده که بشرتبعات بهره برداری بی رویه ازآب های سطحی راکه باعث بوجودآمدن فرونشست زمین وهمچنین برداشت بی رویه ازمنابع آبی زیرزمینی که باعث بوجودآمدن فروچاله ها دوپدیدای که باعث ایجادنگرانی های شدید جوامع بشری شده را فراموش کند ودرکمال آرامش مقدمات معضل جدیدی را برای آیندگان فراهم کند،البته درحسن نیت مجریان جای شکی نیست امادرپیش بینی تبعات این فرایندتردیدهای زیادی وجود دارد.بطور قطع هنوز بشر شناختی ازکم وکیف این منابع مرموز ندارد،مجهول بودن منبع فشار بسیار زیاداین آبخوان ها(۳) همراه با دمای جوش(۴) ابهامات زیادی رادرخصوص ماهیت این منابع مطرح می نماید.بعنوان مثال مجموع انرژی الکتریکی مورد نیاز برای افزایش دمامتوسط (۵۰درجه سانتیگراد) مقدارحجم نهفته درحوضه (GAP) معادل۱۸۸۳۰۰۰ گیگاوات ساعت درسال می باشد این مقدار انرژی تقریبا معادل انرژی مورد نیاز برای ۱۶ سال کشور ایران است.واین تنها برای افزایش دمای ۵۰ درجه محاسبه شده که گزارشات بیش ازاین راثبت نموده اند همچنین این میزان انرژی بدون در نظرگرفتن انرژی مورد نیاز برای فشارهای هیدرواستاتیکی آب می باشد.
اماچندنکته بسیار ظریف باعث نگرانی دربهره برداری از این منابع می شود.اول اینکه درگزارشات به تغییرات دما وفشاراب های استحصالی اشاره شده است واین موضوع یعنی منبع ایجادفشارودماتابع ای ازمتغییرهای خارج ازحوضه هستندکه حتی درصورتیکه فشارودمای حوضه بصورت طبیعی(قبل ازفرایندکشف وبهره برداری) تغییرکند،بطورخودکاراین فشارودما تامین می شود.درغیر اینصورت بدلیل وجودپیچیدگی روابط فشار ودما ، بگونه ای است که:
۱- فزایش دما تمایل دارد فشاررا افزایش دهد.
۲- انبساط مایع تمایل دارد فشاررا کاهش دهد.
این تعادل به نوعی یعنی سیستم بازخور(فیدبکFeedback).وتا زمانی به قوت خود باقی است که عامل مداخله گری وارد سیستم نشود.ازطرفی همه ی فیدبک ها( طبیعی یا غیرطبیعی ) نقطه کار مشخصی دارندوقطعا مفهوم فیدبک باحد(Limit ) تجلی پیدا می کندکه درهمه سیستم های کنترلی حداقل دوحدمفروض است .حال فرض کنیم منبع تامین دما وفشاربطورطبیعی بکارخود ادامه می دهد دراینصورت تخلیه منابع آبهای ژرف باعث کاهش فشاردر منبع می شود وطبق خواص سیستم (بند۱و۲) دما درمنبع بایستی افزایش پیدا کند. این افزایش دما بدلیل واکنش های کنترلی ناشی از فیدبک های نامتقارن ممکن است طی دوره زمانی معینی بوجودایدونظم کلی جریان اقلیم رابهم بزند.ازطرفی باپذیرش نقص های که در تعریف ال نینو است اما این نکته جالب است که عامل اصلی بروز پدیده ال نینو افزایش دمای بخش هایی ازاقیانوس ارام نزدیک سواحل استرالیا می باشدهمچنین درپنجاه سال گذشته بسامد وقوع خشکسالی درجهان کاملاً با وقوع ال‌نینو منطبق است.
رونوشت :
۱) GRET ARTESIAN BASIN
۲) کتاب (تجربه آب ژرف استرالیا) نویسدندگان کمیته هماهنگی حوضه آرتزین بزرگ (استرالیا)
۳) طبق مستندات ارایه شده گزارشات کمیته هماهنگی حوضه آرتزین بزرگ برخی چاههای این حوضه به عمق ۳۰۰۰ متر بصورت ارتزین عمل می کنند به عبارتی فشار اعمالی از منبع حدود ۲۹۴ بار فشار دارد.
۴) طبق مستندات ارایه شده گزارشات کمیته هماهنگی حوضه آرتزین بزرگ دمای آب آبخوان حوضه (GAP) بین ۴۰ تا ۶۰ درجه سانتیگرادثبت شده است .همچنین دمای ثبت شده از آب خروجی ازچاه شماره یک سیستان ایران برابر۸۷ درجه اعلام شده است.
